Celem tego badania było określenie optymalnej proporcji NO3- do NH4+ w roztworze składników odżywczych w celu przeciwdziałania zasoleniu. Oceniano wpływ na plon i jakość owoców pomidorów w chronionych warunkach uprawy z dodatkiem NaCl i bez tego dodatku w roztworze składników odżywczych o zmiennych proporcjach NO3-:NH4+. Pomidory uprawiano w szklarni w Rehovot (Izrael). Uprawiane do celów handlowych 30-dniowe sadzonki przesadzano do doniczek o poj. 10 l zawierających płukany perlit o wielkości 4 mesh. Podstawowy roztwór substancji odżywczych zawierał N:P:K w stosunku 8:1:6 mM. Azot stosowano w postaci NH4+ (w siarczanie amonu) w ilości 0, 1, 2 lub 4 mM, w połączeniu z NO3- do uzyskania całkowitej zawartości N wynoszącej 8 mM N w roztworze składników odżywczych. Podstawowym nawozem stosowanym w celu zwiększenia stężenia azotanów w roztworze składników odżywczych był azotan potasu. Zasalanie rozpoczęto 10 dni po przesadzeniu i stężenie soli stopniowo zwiększano od 0 do 45 mM NaCl w ciągu 14 dni. Całkowita przewodność elektryczna roztworu składników odżywczych wynosiła 2,7 dS/m dla uprawy kontrolnej bez NaCl i 7,4 dS/m dla uprawy poddanej zasoleniu.
Początkowe eksperymenty prowadzono na czterech hybrydowych odmianach pomidorów: dwie hybrydy o dużych i dwie o małych owocach. Zaobserwowano znaczne różnice w obniżeniu plonu w warunkach zasolenia. Wpływ źródła azotu na zmniejszenie zasolenia analizowano szczegółowo na odmianie o dużych owocach najbardziej wrażliwej na wzrost zawartości soli w roztworze substancji odżywczych: odmianie R144.
Najwyższy plon owoców odnotowano dla zabiegu o proporcji 7 mM NO3- do 1mM NH4+, (5980 g owoców na roślinę bez NaCl i 3320 g owoców na roślinę w warunkach zasolenia). Zmniejszenie stężenia azotanów do 6 lub 4 mM w roztworze składników odżywczych spowodowało mniejszy plon owoców nadających się do sprzedaży zarówno w uprawie kontrolnej, jak i poddanej zasoleniu (Tabela 1).
W grupie kontrolnej (bez dodatku NaCl) oddziaływanie NO3-:NH4+ w proporcji 1:1 w roztworze składników odżywczych spowodowało obniżenie plonu o 26% w porównaniu z optymalnym plonem uzyskanym dla NO3-:NH4+ w proporcji 7:1.
Obniżenie plonu w warunkach zasolenia przypisywano spadkowi masy owoców. Pobór wody przez rośliny pomidora teoretycznie spada wraz ze wzrostem stężenia soli w roztworze składników odżywczych. Może to powodować spadek masy owoców. Jest jednak mało prawdopodobne, aby dodatek 1 mM NH4+ do 7 mM NO3- zwiększył transport wody do owoców, ponieważ postać N nie miała wpływu na całkowitą zawartość rozpuszczalnych cukrów w pomidorach. Po zastosowaniu amonu czas zbioru w tym eksperymencie opóźniono o jeden tydzień. Ten wydłużony okres rozwoju owoców jest prawdopodobną przyczyną zwiększonego rozmiaru owoców. W uprawie kontrolnej bez NaCl zmniejszoną masę owoców obserwowano jedynie w przypadku oddziaływania NO3-:NH4+ w proporcji 1:1.
Wzrost stężenia NH4+ w roztworze spowodował zwiększenie częstości występowania BER (zgnilizny wierzchołkowej) zarówno w uprawie kontrolnej, jak i poddanej działaniu soli (Tabela 1). Najwyższe stężenie amonu (4mM) spowodowało najniższą wartość LAI (wskaźnika pokrycia liściowego) i zawartość suchej masy w liściach dla obu stężeń NaCl (0 i 45 mM) w porównaniu z 1 lub 2 mM NH4+. Częstość występowania BER wzrastała wraz ze wzrostem stężenia NH4+, a dodatek NaCl dodatkowo zwiększał częstość występowania BER.
Jakość owoców pod względem całkowitej zawartości rozpuszczalnych cukrów, miareczkowalnej kwasowości i przewodności elektrycznej płynu surowiczego owoców znacznie wzrastała przy wzrastającym zasoleniu. Źródło azotu nie miało wpływu na te parametry. Autorzy stwierdzili, że zastosowanie głównie NO3- z dodatkiem maksymalnie 1 mM NH4+ może przeciwdziałać niekorzystnemu wpływowi zasolenia, ponieważ wpływało ono na poprawę wielkości owoców przy minimalnej utracie jakości owoców.
Tabela 1. Wpływ źródła azotu i zasolenia na plon owoców pomidora i jakość owoców (nieokreślona hybryda odmiany R144). W każdej kolumnie wartości średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie na poziomie 5% (ogólne modele najmniejszych kwadratów w JMP).
